شکل گیری هنر اسلامی.بحثی است که از دیدگاه های مختلف به آن پرداخته شده است. منظر سنت-گرایانه با نگاهی کل نگر و جامع به این مبحث می پردازد و ضمن توضیح درباره خاستگاه این هنر به عوامل آن می پردازد و سیر تاریخی آن را از این دیدگاه توجیه می کند. در نوشتار پیش رو، با مبنا قرار دادن آرای اصیل سنت گرایان به بحث درباره شکل گیری هنر اسلامی.پرداخته می شود، در همین راستا سیر تاریخی برخی انواع شاخص هنر اسلامی.نیز بر همین مبنا مطرح می گردد. در عین حال، برخی آرای غیرسنتی و مدرن نیز مورد اشاره اجمالی قرار گرفته و به اختصار به نقد کشیده می شوند. ضمن اشاره ای بسیار کلی به میراث گذشته ایران، تاثیرگذاری اسلام بر آن به بحث گذاشته می شود و نحوه بروز جلوه های جدید توضیح داده می شود. سیر شکل گیری برخی گونه های اصلی هنر اسلامی.نیز برای نمونه در همین چهارچوب مطرح خواهند شد. گردآوری اطلاعات و داده ها بر مبنای فعالیت کتابخانه ای است.

نقش نمادین خورشید که برخواسته ها از باورها و اعتقادات مذهبی مردمان ایران زمین و انعکاسی از جهان بینی و تفکر فلسفی جامعه ایرانی اسلامی.است در تاریخ سرزمین ما به کرات دیده شده و قابل لمس می باشد....

تذهیب از هنرهای تزئینی ایرانی- اسلامی.است که در نسخه های ادوار مختلف قابل مشاهده است و هنرمندان آثار نفیس قابل توجهی در این زمینه خلق کرده اند. دوره صفوی و قاجار هر کدام به فراخور شرایط زمانه و تاریخی خاص خود، بستری را برای پیشرفت هنرتذهیب فراهم نمودند و بدین ترتیب بررسی و ارزش گذاری ویژگی های سبکی آثار هر دوره و حجم تولید آنها قابل توجه می نماید. در این راستا، ابتدا تصاویری از کُتب خطی مذهب موجود در موزه ها(موزه ملی ملک، مجلس شورای اسلامی.و موزه رضا عباسی و هنرهای تزیینی اصفهان)و نمونه های چاپیِ در دسترس انتخاب گردید و از نظر نقشمایه های تزئینی، ترکیب بندی و چگونگی کاربست آنها در تزیینات متن، سرلوح و حواشی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین ویژگی های کلی سبک تذهیب کتب در دوره صفوی و قاجاریه مورد تحلیل و مقایسه قرار گرفتند. در دوره صفوی به دلیل حمایت مالی و نیز معنوی، شاه، بزرگان و اشراف، تولید آثار تذهیب در شمارگان بالا و در نهایت ظرافت و زیبایی انجام پذیرفته است. در اواخر دوره صفویه به دلیل کاهش حمایت دربار خلق آثار تک برگی رواج پیدا می کند. در اوایل دوره قاجار تذهیب نسخه ها از اصول تذهیب نظایرشان در دوره صفوی پیروی نمود و به مرور زمان با تأثیر از شرایط زمانه خود، ویژگی هایی بصری و فنی ویژه ای نظیر رواج روحیه اشرافی گری در جامعه، استفاده بسیار از رنگ طلا و تکنیک مُرصع را در تذهیب به دنبال داشت. شیوه پژوهش تحلیلی-توصیفی و روش گردآوری اطلاعات متنی و تصویری اسنادی است.

بیان مسئله: یکی از مباحث کلیدی و مهم در خصوص هنرهای سنتی درک نسبت آن با عرفان و آموزه های دینی است. برخی فلاسفه در ارتباط با دین و عرفان مطالب و مباحث بسیاری را مطرح نموده اند و اساس رسیدن به عرفان را در رهگذار دین برمی شمارند؛ این در حالی است که بسیاری از هنرمندان آن چنان شیفته خلق اثر هنری خویش می شوند که گویی چندان توجهی به ارتباط علمی و عملی بین حوزه عرفان و خلق اثر ندارند، درحالی که برخی هنرمندان که به شکل سنتی با آموزه های دینی به اخلاق حرفه ای پایبندند از ناخودآگاه خویش قدم در خودآگاهی و خدا آگاهی می گذارند. برخی فلاسفه و اهل دانش عرفان را عین دین برمی شمارند و دسته ای آن را جزئی از اجزای دین بشمار می آورند. اما شناخت این دو و ارتباط آن با هنرهای سنتی جز با کشف ماهیت هر یک و تاثیر و تاثر آن ها بر یکدیگر و محیط پیرامون امکان پذیر نیست. هدف تحقیق: تبیین و مکاشفه ارتباط فطری انسان با دین، عرفان و هنر هدف اولیه این پژوهش است و دستیابی به این نکته است که عرفان به عنوان باطن دین و باطن آثار هنری خصوصا هنرهای سنتی تا چه میزان انسان را به حقیقت خویش رهنمون سازد. روش تحقیق: توصیفی-تحلیلی است با رویکردی تطبیقی در پارامترهای پژوهش است. نتیجه گیری: دریافت نسبت دین، عرفان و هنرهای سنتی و درک چیستی آن ها، درک بهتری از معیار روشن تشخیص هنر دینی و اصیل بر مبنای عرفان و هنرهای اسلامی.به دست می دهد که عرفان و مذهب در پی رسیدن به حقیقت عالم اند، اما در دنیا هیچ نمی یابند و اساسا یافته های این دو اخروی است؛ اما هنر همواره در پی آشکار ساخت این حقیقت برای نسل بشر در دنیا است.

یکی از مفاهیمی که در دوران معاصر و پیرامون چیستی هنر کاربردی فراوان یافته، اصطلاح «زیبایی شناسی» است. گرچه این اصطلاح با ظهور فیلسوف آلمانی بائوم گارتن و سپس ایمانوئل کانت معنای تازه ای در فلسفه غربی یافت، اما امروزه در مورد انواع هنر از جمله هنرهای برآمده از سنت های شرقی نیز استعمال می شود. هدف از نگارش این مقاله، که به صورت تأویلی-تحلیلی انجام می پذیرد، آسیب شناسی کاربست اصطلاح زیبایی شناسی در مورد هنرهای برآمده از آیین، مانند هنر سنتی هندی است. برای رسیدن به این هدف پس از پرداختن به اصول برآمده از علم زیبایی شناسی، به بنیان های حکمی در تفکر هندو پرداخته خواهد شد. سپس مهم ترین ویژگی های هنرهای سنتی هندی به واسطه متون مقدس تبیین می گردد. در انتها نیز با تطبیق اصول حاکم بر علم زیبایی شناسی و مبانی حکمی هنر هندویی، وجوه افتراق و اشتراک این دو دیدگاه ذیل پنج مورد اصلی بیان می شود. نتیجه آن که اگرچه هنر سنتی هندی را می توان از وجه زیبایی شناسانه مورد تحلیل قرار داد، اما ادراک کامل آثار شکل گرفته در این تمدن تنها به واسطه فهم بنیان های مذهبی و انگاره های مقدس آیینی حاکم بر تفکر هندو قابل دستیابی است و به همین دلیل استعمال واژه زیبایی شناسی برای اشاره به وجوه هنری و امر زیبا در هنرهای ادوار کهن هند توصیه نمی شود. همچنین برای تفهیم بهتر این معنا یکی از ساده ترین اشکال مندله از دو زاویه زیبایی شناسانه و حکمت هندویی مورد تحلیل قرار خواهد گرفت.

فهم ما از زیبایی ریشه های فرهنگی دارد. فرهنگ و بازنمودهای فرهنگی، ملاک های زیبایی را برای ما درطولِ تاریخ تبیین و تعریف می کند. بخش مهمی از ادراک زیبایی یعنی ادراک معنا، نشان ها و نمادها علاه بر آن که در زیبایی شناسی واجد اهمیت خاص است، مشخص کنندة خصوصیات و چگونگی ارتباط مردم با هنرهای صناعی نیز هست. هنرهای صناعی بخشی یکپارچه از میراث فرهنگی به شمار می روند و در بررسی زیبایی شناسانه ی میراث فرهنگی در هنرهای صناعی همواره یک طرف رابطه را مردم تشکیل می دهند. در اینجا سؤال اصلی این است که مردم در ارتباط با هنرهای فرهنگی، زیبایی را چگونه ارزیابی می کنند یا چگونه هنری را زیبا می دانند؟ متغیرهای تأثیرگذار بر درک زیبایی شناسی هنرهای صناعی از دیدگاه مخاطب چیست؟ هنرهای صناعی بخش جدایی ناپذیر زندگی روزمره اند و به زندگی و محیط فردی و اجتماعی شکل می دهند. مفهوم لذت ناشی از زیبایی در انسان سنتی از راه استفاده و کاربرد هنرهای صناعی در زندگی پدید می آمده است و ما نمی توانیم این لذت را با لذت ناشی از هنر جدید مقایسه کرده و در یک عرض قرار دهیم. آثار هنری جدید که در امتداد سنت هنری گذشته تولید می شوند با یادآوری حس لذت از وجود خاطره ی زمانی و مکانی گذشته، معنا می یابند. ولی در بسیاری از موارد این یادآوری ها به علت قطع در تکرار و استمرار، نیاز به تعلیل سازی دارد. در این پژوهش سعی است به معیارهای فرهنگی مشترک برای لمس و درک زیبایی در هنرهای صناعی ایران پرداخته شود و این هدف، با توجه به تعریف فرهنگ و کارکردهای زیبایی شناسی هنرهای صناعی دست یافتنی است. شده